ग्रामीण पाणी पुरवठा विभाग
परिचय
ग्रामीण भारतातील सर्व कुटुंबांना वैयक्तिक घरगुती नळ जोडणीद्वारे सुरक्षित आणि पुरेसे पिण्याचे पाणी पुरवण्यासाठी जल जीवन मिशनची कल्पना आहे. ग्रे वॉटर व्यवस्थापन, जलसंधारण आणि पावसाचे पाणी साठवण याद्वारे पुनर्भरण आणि पुनर्वापर यासारख्या अनिवार्य घटकांप्रमाणे स्त्रोत टिकावू उपाय देखील हा कार्यक्रम लागू करेल. जल जीवन मिशन पाण्याच्या सामुदायिक दृष्टिकोनावर आधारित असेल आणि त्यामध्ये मिशनचे प्रमुख घटक म्हणून विस्तृत माहिती, शिक्षण आणि दळणवळणाचा समावेश असेल. जल जीवन मिशनचे उद्दिष्ट पाण्यासाठी “जनआंदोलन” (लोक चळवळ) निर्माण करणे आहे, ज्यामुळे ते प्रत्येकाचे प्राधान्य आहे.सातारा जिल्हा परिषदेत ग्रामीण पाणीपुरवठा विभाग कार्यरत आहे. केंद्र आणि राज्य सरकारकडून मिळणाऱ्या अनुदानातून हा विभाग चालतो. सर्व कुटुंबांना शुद्ध आणि पुरेसे पिण्याचे पाणी उपलब्ध करून देणे हे प्राथमिक उद्दिष्ट आहे. लक्ष्य क्षेत्रामध्ये गावे, वाड्या आणि वस्तीनिहाय ग्रामीण भागांचा समावेश होतो. या उपक्रमात जिल्ह्यातील 11 तालुक्यांचा समावेश आहे.
दृष्टी
प्रत्येक ग्रामीण कुटुंबाला नियमित आणि दीर्घकालीन आधारावर पुरेशा प्रमाणात आणि विहित गुणवत्तेचा पिण्याच्या पाण्याचा पुरवठा आहे, जो किफायतशीर सेवा वितरण शुल्कात प्रदान केला जातो, ज्यामुळे ग्रामीण समुदायांच्या जीवनमानात सुधारणा होते.
मिशन
जल जीवन मिशन सहाय्य करणे, सक्षम करणे आणि सुविधा देणे आहे:· प्रत्येक ग्रामीण कुटुंब आणि सार्वजनिक संस्थांना दीर्घकालीन आधारावर पिण्यायोग्य पिण्याच्या पाण्याची सुरक्षितता सुनिश्चित करण्यासाठी सहभागी ग्रामीण पाणीपुरवठा धोरणाचे नियोजन, उदा. जीपी इमारत, शाळा, अंगणवाडी केंद्र, आरोग्य केंद्र, आरोग्य केंद्र इ. पाणी पुरवठ्याची पायाभूत सुविधा तयार करा जेणेकरून प्रत्येक ग्रामीण कुटुंबाला फंक्शनल टॅप कनेक्शन (FHTC) असेल आणि विहित गुणवत्तेच्या पुरेशा प्रमाणात पाणी नियमितपणे उपलब्ध होईल. त्यांच्या पिण्याच्या पाण्याच्या सुरक्षेसाठी नियोजन करणे· GPs/ग्रामीण समुदाय त्यांच्या गावातील पाणीपुरवठा व्यवस्थेचे नियोजन, अंमलबजावणी, व्यवस्थापन, मालकी, संचालन आणि देखभाल करण्यासाठी· भागधारकांची क्षमता वाढवणे आणि जीवनमान सुधारण्यासाठी पाण्याच्या महत्त्वाबाबत समाजात जागरूकता निर्माण करणे· केंद्र सरकारने सन 2009-10 पासून पुरस्कृत राष्ट्रीय ग्रामीण पेयजल कार्यक्रमाची पुनर्रचना करून 30 जून 2020 पासून जल जीवन मिशनमध्ये समाविष्ट केले आहे. यानुसार, ग्रामीण भागातील सर्व घरांना “हर घर नल से जल” (FHTC फंक्शनल टॅप Connect02 द्वारे FHTC फंक्शनल टॅप) म्हणून पाणी दिले जाईल. पुरवठा करण्यासाठी सरकार कटिबद्ध आहे, जल जीवन मिशनचे उद्दिष्ट आहे की सन 2025 पर्यंत जिल्ह्यातील ग्रामीण भागातील प्रत्येक कुटुंबाला वैयक्तिक नळ जोडणीद्वारे प्रति व्यक्ती किमान 55 लिटर दर्जेदार पाणी पुरवण्याचे उद्दिष्ट आहे. पुढील 30 वर्षांच्या लोकसंख्येनुसार योजना आखली जाईल.
उद्दिष्टे
मिशनची व्यापक उद्दिष्टे आहेत:·
- प्रत्येक ग्रामीण कुटुंबाला FHTC प्रदान करणे.·
- गुणवत्ता प्रभावित भागात, दुष्काळी आणि वाळवंटी भागातील गावे, संसद आदर्श ग्राम योजना (SAGY) गावे इत्यादींमध्ये FHTCs च्या तरतूदीला प्राधान्य देणे.·
- शाळा, अंगणवाडी केंद्र, जीपी इमारती, आरोग्य केंद्र, आरोग्य केंद्रे आणि सामुदायिक इमारतींना कार्यात्मक नळ कनेक्शन प्रदान करणे·
- टॅप कनेक्शनच्या कार्यक्षमतेचे निरीक्षण करण्यासाठी.
- पाणीपुरवठा व्यवस्थेची शाश्वतता सुनिश्चित करण्यात मदत करण्यासाठी, म्हणजे, पाण्याचे स्त्रोत, पाणीपुरवठा पायाभूत सुविधा आणि नियमित O&M साठी निधी.
विभागाकडील योजनांचे ठळक मुद्दे ·
- कार्यात्मक नळ जोडणीद्वारे सर्व घरांना 55 लिटर पाणीपुरवठा, आणि सार्वजनिक ठिकाणी (कॉलेज, अंगणवाडी, आरोग्य केंद्र) स्वच्छ आणि पुरेशा पाण्याची उपलब्धता.
- ५० टक्के केंद्र आणि ५० टक्के राज्य सरकारची आर्थिक जबाबदारी.
- योजनांच्या देखभाल व दुरुस्तीसाठी 10 टक्के लोकवर्गणी ग्रामपंचायती.
- पुनर्एकीकरण वैयक्तिक गाव योजना आणि प्रादेशिक पाणी पुरवठा योजनांचा समावेश.
- पाणी पुरवठा निर्मितीच्या टिकाऊपणासाठी आवश्यक उपाययोजना करणे, जसे की बोअरवेल पुनर्भरण संरचना, छतावरील पावसाचे पाणी साठवणे इ.
- योजनेच्या अंमलबजावणीनंतर, योजनेची मालकी पुढील देखभाल आणि दुरुस्तीसाठी ग्राम पाणीपुरवठा आणि स्वच्छता समितीकडे राहील.
जल जीवन मिशन(JJM) अंतर्गत घटक
- जल जीवन मिशन (JJM)अंतर्गत खालील घटक समर्थित आहेतविविध स्त्रोत/कार्यक्रमांमधून निधी मिळवण्यासाठी प्रयत्न केले पाहिजेत आणि अभिसरण ही मुख्य गोष्ट आहे·
- प्रत्येक ग्रामीण कुटुंबाला नळपाणी जोडणी देण्यासाठी गावातील पाईपद्वारे पाणीपुरवठा पायाभूत सुविधांचा विकास·
- पिण्याच्या पाण्याच्या विश्वसनीय स्त्रोतांचा विकास आणि/किंवा पाणी पुरवठा व्यवस्थेची दीर्घकालीन शाश्वतता प्रदान करण्यासाठी विद्यमान स्त्रोतांमध्ये वाढ·
- जिथे आवश्यक असेल तिथे, प्रत्येक ग्रामीण कुटुंबासाठी मोठ्या प्रमाणात पाणी हस्तांतरण, उपचार संयंत्रे आणि वितरण नेटवर्क·
- दूषित घटक काढून टाकण्यासाठी तांत्रिक हस्तक्षेप जेथे पाण्याची गुणवत्ता एक समस्या आहे·
- प्रगतीपथावरील तसेच पूर्ण झालेल्या योजनांचे रेट्रोफिटींग करुन कार्यात्मक नळ जोडणी करुन (FHTC) प्रती माणशी प्रती दिनीकिमान 55 lpcdने पाणीपुरवठा करणे.·
- ग्रे वॉटर व्यवस्थापन· सहाय्य उपक्रम, उदा. IEC, HRD, प्रशिक्षण, उपयुक्तता विकास, पाणी गुणवत्ता प्रयोगशाळा, पाणी गुणवत्ता चाचणी आणि पाळत ठेवणे, R&D, ज्ञान केंद्र, समुदायांची क्षमता वाढवणे इ.
प्रशासकीयरचनाजिल्हास्तरीय
| कार्यकारी अभियंता, ग्रापापु विभाग, जिल्हा परिषद सातारा | उप कार्यकारी अभियंता, ग्रापापु विभाग, जिल्हा परिषद सातारा | लेखाधिकारी, ग्रापापु विभाग, जिल्हा परिषद सातारा |
| सहा.प्रशासनअधिकारी | सहा.लेखाधिकारी | शाखा अभियंता |
| वरिष्ठ भूवैज्ञानिक | कनिष्ठ भूवैज्ञानिक | कनिष्ठ सहा. प्रशा. |
प्रशासकीयरचनातालुकास्तरीय
| उप अभियंता, ग्रापापु उपविभाग | शाखा अभियंता | वरिष्ठ सहा. प्रशा. | कनिष्ठ सहा. प्रशा. |
संलग्नकार्यालये
| अभियान संचालक, पाणी व स्वच्छता विभाग, मुंबई |
| मुख्य अभियंता, महाराष्ट्र जीवन प्राधिकरण, पुणे |
| उप मुख्य कार्यकारी अधिकारी, पाणी व स्वच्छता, जि.प.सातारा |
| उप अभियंता, ग्रामीण पाणी पुरवठा उपविभाग सर्व |
कार्यालयाचासंपर्कक्रमांक
| अ.क्र. | पदनाम | ई–मेल | कार्यालयाचादूरध्वनीक्रमांक |
| 1 |
कार्यकारी अभियंता |
eebnsatara@gmail.com |
02162-295026
|
| 2 |
उप कार्यकारी अभियंता |
||
| 3 |
लेखाधिकारी |
||
| 4 |
सहा.प्रशासनअधिकारी |
माहितीचाअधिकारअधिनियम-2005
- ) माहितीचाअधिकारअधिनियम-2005 अंतर्गतनियुक्तकेलेलेजनमाहितीअधिकारी,सहा.जनमाहितीअधिकारीवप्रथमअपिलियअधिकारी,व्दितियअपिलियअधिकारी यांचे नांव व संपर्क क्रमांक
कार्यालयाचादूरध्वनीक्रमांक 02162-295026कार्यालयाचाई-मेल:-eebnsatara@gmail.com
शासकीयजनमाहितीअधिकारी
| अ.
क्र. |
शासकीयजनमाहितीअधिकारीनांव | पदनाम | कार्यक्षेत्र | कार्यालयाचापत्ता | ई-मेल | प्रथमअपिलियअधिकारी |
| 1 | श्री.अमिर अब्दुल मुल्ला | उप कार्यकारी अभियंता | ग्रामीण पाणी पुरवठा विभाग | ग्रामीण पाणी पुरवठा विभाग,
जिल्हापरिषद सातारा. |
eebnsatara@gmail.com | श्री. संजय बाबूराव लाड
कार्यकारी अभियंता |
शासकीयसहाय्यकजनमाहितीअधिकारी
| अ.
क्र. |
शासकीयसहाय्यकजनमाहितीअधिकारीनांव | पदनाम | कार्यक्षेत्र | कार्यालयाचापत्ता | ई-मेल | प्रथमअपिलियअधिकारी |
| 1 | श्री. बालचंद्र चैतराम पंधरे | सहाय्यकप्रशासनअधिकारी | ग्रामीण पाणी पुरवठा विभाग | ग्रामीण पाणी पुरवठा विभाग,
जिल्हापरिषद सातारा. |
eebnsatara@gmail.com | श्री. संजय बाबूराव लाड
कार्यकारी अभियंता |
शासकीयप्रथमअपिलियअधिकारी
| अ.
क्र. |
शासकीयप्रथमअपिलियअधिकारीनांव | पदनाम | कार्यक्षेत्र | कार्यालयाचापत्ता | ई-मेल | व्दितीयअपिलियअधिकारी |
| 1 | श्री. संजय बाबूराव लाड
|
कार्यकारी अभियंता | ग्रामीण पाणी पुरवठा विभाग | ग्रामीण पाणी पुरवठा विभाग,
जिल्हापरिषद सातारा. |
eebnsatara@gmail.com | राज्यमाहितीआयुक्तखंडपीठपुणे
नवीनप्रशासकीयइमारतविधानभवनसमोरपुणे-1 |